İstihkak Davalarının Bedele Dönüşmesi

Makalemizin amacı, icra hukukunda uygulanan istihkak dava ve prosedürleri ile ilgili bilgilerimizin paylaşılmasıdır. Makalemiz, bşlangıç düzeyi okuyucularımızı hedeflemekte olup şahsi görüşlerimizi içermesinden dolayı uygulamada kullanılmamasını önermekteyiz.

I- Giriş

İstihkak, haczedilen veya haczedilmek istenen bir mal üzerinde (genelde menkul mallar mallarda), üçüncü bir kişi lehine mülkiyet iddiasında bulunulması olarak tanımlanabilir.  İstihkak davaları ise, ileri sürülen bu mülkiyet iddialarının çözüme kavuşturulduğu davalardır.

İstihkak iddiası, icra takip borçlusu veya üçüncü bir kişi tarafından ileri sürülebilir. İcra ve İflas Kanunu' nun sistematiğine göre istihkak türlerini, haczedilen malın zilyetliğine göre yani borçlunun veya üçüncü şahsın elinde bulunmasına göre iki ana başlık altında inceleyebiliriz. Bu başıkları incelemeden önce kanunda hazırlık safhası adı verilen ve istihkak sürecini başlatan uygulamalara değineceğiz.

II- İstihkak Sürecinin Başlaması

Haczedilmek istenen bir malın; üçüncü bir kişiye ait olduğunu borçlu ileri sürebileceği gibi; üçüncü bir kişide ilgili malın kendisine ait olduğunu ileri sürebilir. Böyle bir iddianın ileri sürülmesi belirli bir süreye bağlanmıştır. Bu süre de haczin öğrenildiği tarihten itibaren yedi gündür. Yani haczin öğrenilmesinden (Bazı kişilerin öğrenme tarihleri, kanunda belirlenmiştir) itibaren yedi gün içerisinde, icra müdürlüğüne istihkak iddiası bildirilmelidir.

İstihkak iddiasını, tutanağa geçiren icra müdürlüğü; durumu alacaklıya ve borçluya/üçüncü şahsa bildirir. Alacaklı ve borçluya yapılan bu bildirimde, istihkak iddiasında bulunulduğu ve bu istihkak iddiasına itirazlarının olup olmadığı, varsa  itirazlarını üç gün içerisinde bildirilmesi gerektiği yer alır. Eğer herhangi bir itirz ileri sürülmezse, istihkak iddiası kabul edilmiş olur. Bu usul, hazır olmayanlar arasındaki usuldür. Uygulamada, genelde haciz esnasında istihkak iddiası ileri sürülür, alacaklı veya vekili istihkak iddiasını kabul ettiğini veya etmediğini beyan eder, süreç ona göre şekillenir.  İstihkak iddiası kabul edilirse veya kabul edilmiş sayılırsa istihkak davası süreci başlamaz.

Makalemizin devamı, istihkak iddiasının kabul edilmediği durumlarda uygulanan prosedürü içermektedir.

III- Haczedilen Malın Borçlunun Elinde Bulunması

Haczedilmek istenen mal; icra takip borçlusunun elinde ise ve malın üçüncü bir kişiye ait olduğunu borçlu veya üçüncü kişi ileri sürdüğü durumlarda, alacaklı veya borçlu istihkak iddiasına itiraz ederse icra mahkemesi tarafından takibin devamına veya talikine karar verilir. Bu kararlar birlikte, üçüncü kişiye istihkak davası açması için 7 günlük süre verilir. Tefhim veya tebliğden itibaren başlayan bu süre içerisinde istihkak davası açılmamış olursa, üçüncü kişinin istihkak iddiasından vazgeçmiş sayıldığı kabul edilir.

İstihkak davaları süratle ve diğer davalardan önce görülmesi gereken davalardır. Dava harcı, nisbi harçtır. Dava değeri ise, haciz miktarıdır.

IV- Haczedilen Malın Borçlunun Elinde Bulunması

Haczedilen şey, borçlunun elinde olmayıp da üzerinde mülkiyet veya diğer bir ayni hak iddia eden üçüncü kişi nezdinde bulunursa, bu kişi yedieminliği kabul ettiği takdirde bu mal muhafaza altına alınmaz. İcra müdürü, üçüncü kişi aleyhine icra mahkemesinde istihkak davası açması için alacaklıya yedi gün süre verir. Bu süre içinde icra mahkemesine istihkak davası açılmaz ise üçüncü kişinin iddiası kabul edilmiş sayılır. Alacaklı tarafından süresinde açılan dava sonuçlanıncaya kadar, haczedilen malın satışı yapılamaz.